بلوغ طبیعی دوره ای است که طی آن صفات ثانویه جنسی به وجود می آیند و فرد توان باروری پیدا می کند. تغییرات فیزیکی در دوران بلوغ ، نتیجه مستقیم یا غیرمستقیم بلوغ غده هیپوتالاموس در دستگاه عصبی مرکزی ، تحریک اعضای جنسی و ترشح هورمون های جنسی است. اما بلوغ زودرس بر اساس تعریف‌های اپیدمیولوژیك ظاهر شدن علائم بلوغ از نظر فیزیكی و هورمونی زیر 8 سال در دختران و زیر 9 سال در پسران است. این روز ها با تغییری كه در ساختار زندگی شهری صورت گرفته و با توجه به پیشرفت‌هایی كه در زندگی اجتماعی به‌وجود آمده بلوغ زودرس در دختران سفیدپوست زیر 7 سال و در سیاه پوستان زیر 6 سال تعریف شده است. این سن در مورد شروع بلوغ است چون همان‌طور كه می‌دانید بلوغ دوره‌ای چند ساله دارد. برای آشنایی با پیامد های این اتفاق و همچنین راهکار های جلوگیری از آن دکتر مژگان دادگر یکی از بهترین متخصصان زنان و زایمان تهران توضیحاتی را ارائه نموده اند که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.
عوامل ایجاد كننده بلوغ زودرس
عوامل زیادی در شروع بلوغ اهمیت دارند ولی بیشتر بار این عوامل وابسته به ژنوم افراد است. در واقع این ژنتیك است كه تعیین می‌كند در چه سنی فرد وارد بلوغ شود اما چنین به‌نظر می رسد که سایر عوامل نیز بر سن شروع و البته پیشرفت تکامل بلوغ تاثیر گذارند. تغذیه ، وضعیت عمومی سلامت ، موقعیت جغرافیایی و البته حالت روانی همگی می توانند بر زمان شروع بلوغ اثر بگذارند. اینکه در بیشتر موارد نشانه های بلوغ در یک دختر تقریبا در همان زمانی که مادرش بلوغ را تجربه کرده ظاهر می شود ، نشان می دهد ژنتیک بر زمان آغاز این پدیده اثر مستقیم دارد. این در واقع در ساختار بدن فرد تعیین شده است اما این تنها ژن نیست كه تعیین كننده است. برخی عوامل محیطی هم این ژن را می پرورانند ، از جمله وزن ، قد و تغذیه.
هورمون رشد تمام عوارض روانی بلوغ زودرس
افرادی كه دچار بلوغ زو هنگام می شوند از نظر روانی دچار مشكلات زیادی خواهند شد. رشد اندام ها و بروز علائم بلوغ در نوجوانان كم سن در مقایسه با سایر همسالان ، باعث ایجاد اضطراب شدید در این كودكان و والدین آنها می شود. از سوی دیگر ، دیده می شود در ارتباط والدین و فرزندان آنقدر رو در بایستی وجود دارد كه افراد نمی‌توانند مشكلات شان را با آنها در میان بگذارند و این اضطراب مضاعفی را بر آنها تحمیل می كند. این در حالی است كه والدین باید انتظار چنین علائمی و همچنین بلوغ زودرس را داشته باشند و آن را پیگیری كنند و قبل از اینكه فرزندان این اطلاعات را از همكلاسی ها و دوستان خود به طور ناقص و نامفهوم دریافت كنند والدین با آنها ارتباط بگیرند و همه آنچه لازم است بدانند به شكل درست در اختیار آنها قرار دهند.
راه های تشخیص علت بلوغ زودهنگام
- تصویربرداری سر به صورت رادیوگرافی در تشخیص کمک کننده است.
- در این کودکان (پسر یا دختر) بررسی مغز با MRI حتما انجام می شود.
- سونوگرافی از تخمدان ها و شکم و بررسی آزمایشگاهی هورمون های مختلف و نیز تعیین سن استخوانی برای بلوغ زودرس انجام می‌شود.
- در صورت طبیعی بودن معاینات و آزمایش ها، حتما باید هر 6 ماه یک بار توسط پزشک بررسی انجام شود.
بررسی های تشخیصی کدام است؟
آنچه اهمیت دارد این است که بلوغ زودرس اگر زود تشخیص و ردیابی شود، اشکالی در رشد ایجاد نمی کند. بررسی های تشخیصی در این مورد بستگی به فرد دارد اما به طور کلی هر کودکی که زیر 6 سال علائم را نشان می دهد باید MRI، سی تی اسکن و آزمایش های مختلف در مورد او انجام شود اما در سنین کمی بالاتر با معاینه و بر اساس شواهد بالینی بررسی های لازم را انجام می دهد. اندازه گیری میزان هورمون های بلوغ در این مورد بسیار کمک کننده است ، چون هنگام بلوغ ، مغز هورمون خاصی ترشح می کند که هم در بدن دختر و هم در بدن پسر ترشح می شود اما تفاوت آن در محل اثر هورمون ها است.
چرا بلوغ زودرس مهم است؟
بلوغ زودهنگام از دو جنبه اهمیت زیادی دارد:
- جنبه اول : علت ایجاد‌کننده آن است که پزشک متخصص با انجام آزمایش‌های لازم و پیگیری‌های منظم و دقیق نوجوان، در طی مدت طولانی به دنبال علت ایجاد آن می‌گردد.
- جنبه دوم : اثرات بلوغ زودرس ، رشد قدی و تاثیرات روانی در نوجوان است.
عوارض بلوغ زودرس
- با بلوغ زود هنگام ، کودکان در مقابل استرس های جوانی قرار می گیرند و نمی دانند چه کار باید کنند. این کودکان از نظر جسمی تظاهرات بلوغ را دارند، ولی تجربه کافی را ندارند.
- دختران با ظاهر شدن علائم عادت ماهانه بر اثر بلوغ زودرس ممکن است دچار مشکلات روحی شوند.
- در هر دو جنس به دلیل افزایش شهوت ، رفتارهای ناهنجار شیوع دارد.
