بیماری کیست تخمدان ، از جمله بیماری های شایع میان خانم ها است که تشخیص دقیق و درمان آن ، در صلاحیت جراح متخصص زنان می باشد. به طور کلی دو تخمدان در طرفین راست و چپ رحم واقع شده اند ؛ در واقع تخمدان ، بخشی از سیستم تولید مثل در بانوان محسوب می شود. تخمدان ها موظف به تولید تخمک و نیز هورمون های(استروژن و پروژسترون) می باشند. تخمک های تولید شده توسط تخمدان ، در درون تخمدان رشد یافته و بالغ می گردند ؛ سپس این تخمک های بالغ ، در طول سیکل قاعدگی و همچنین طی سال های باروری ؛ یعنی تا پیش از یائسگی تدریجا (ماهیانه یک عدد) آزاد می شوند. دکتر مژگان دادگر ، بهترین متخصص زنان زایمان تهران و از بهترین پزشکان جراح و متخصص درمان کیست تخمدان تهران می باشند. خانم هایی که با هر یک از اختلالات دستگاه تناسلی مواجه هستند می توانند جهت درمان بهینه به ایشان مراجعه فرمایند.
کیست تخمدان چیست ؟
کیست چیست ؟ تاکنون تعریف دقیق و جامعی در این خصوص مطرح نشده است ؛ اما به طور کلی کیست به کیسه های مملو از مایع اطلاق می شود که گاها در برخی موارد ، حاوی مایعات چرکی یا خون آلود بوده و بیانگر بیماری جدی تری می باشد. در ارتباط با سایز کیست ها باید اشاره داشت که اندازه این کیست ها ، گاهی بسیار کوچک و در حد یک نخود می باشد و در پاره ای موارد به ابعاد یک پرتقال و حتی به اندازه خربزه یا هندوانه خواهد بود. البته ناگفته نماند که کیست های تخمدان ، عمدتا کوچک بوده و خطرناک نیستند و به طور متناوب در پروسه ماهیانه و طی سال های باروری پدید می آیند و خود به خود نیز از بین می روند.
علت بروز کیست چیست ؟
بروز عارضه مذکور دلایل متفاوتی دارد ، اما شایع ترین علت آن عدم تخمک گذاری می باشد ؛ در اکثر مواقع فولیکولی که سبب ایجاد تخمک می شود ، در چهاردهمین روز در طی سیکل ماهیانه بیمار پاره شده و سبب آزاد شدن تخمک می شود ، حال در صورتی که این اتفاق در فرد رخ ندهد یا این که پس از آزاد شدن تخمک ، کیسه به جای حل شدن مجددا بسته شده و با خون و سایر مایعات پر شود ، کیست های تخمدان به وجود می آید.
علائم کیست تخمدان راست و چپ
مهم ترین رکن در تشخیص کیست های تخمدان ، توجه به علائم ناشی از این بیماری می باشد. پزشک متخصص زنان ، در راستای تشخیص این بیماری ، اقدام به معاینات لگنی بیمار می نماید. لازم به ذکر است که با توجه به محتویات کیست ( جامد ، مایع یا ترکیبی از هر دو ) ، پزشک ممکن است آزمایشات و تست های بیشتری را جهت احراز وجود کیست تجویز نماید. همانطور که گفته شد در برخی از مواقع کیست تخمدان هیچ گونه علائمی ندارند ، اما لازم به ذکر است بروز علائمی که در ذیل به آن ها اشاره شده است ، می تواند به علت تشکیل کیست باشد :
- بروز تغییرات در سیکل قاعدگی
- بروز ورم و فشار در نواحی زیر شکم
- احساس درد در ناحیه زیر شکم ، کمر ، پا
- حالت تهوع
- تکرر ادرار
- حساس شدن سینه ها
انواع کیست تخمدان راست و چپ
کیست های تخمدان به انواع مختلفی تقسیم می شود ، که در ذیل به آن ها اشاره شده است :
کیست فانکشنال
تخمدان در حالت طبیعی و نرمال در هر ماه ساختار هایی کیسه مانند به نام فولیکول را به وجود می آورند. این فولیکول ها هورمون های استروژن و پروژسترون را تولید می کند و در زمان تخمک گذاری تخمک آزاد می کنند. این کیسه داخل تخمدان قرار دارد. در اکثر مواقع این فولیکول یا کیسه پاره می شود و تخمک آزاد می کند. در صورتی که فولیکول باز نشود ، مایع درون فولیکول قادر است به صورت کیست روی تخمدان ایجاد گردد. کیست های فانکشنال معمولا خطری به دنبال ندارند و به ندرت منجر به ددر می شوند و بعد از دو الی سه دوره قاعدگی از بین می روند.
کیست فولیکولی یا فولیکولار
اواسط چرخه قاعدگی ، یک تخمک از فولیکول خارج می شود. پس از آن تخمک به سمت لوله فالوپ حرکت خواهد کرد. این نوع کیست تخمدان زمانی ایجاد می گردد که فولیکول ایجادذ شده پاره نشود. این فولیکول تخمک را آزاد نکرده و به رشد خود ادامه می دهد. در صورت عدم درمان ممکن است موجب بروز مشکلات بزرگ تر شود.
کیست جسم زرد یا کیست لوتئال
بعد از اینکه فولیکول تخمک را آزاد کند ، منقبض می شود و شروع به تولید هورمون استروژن و پروژسترون می کند. این هورمون ها برای انجام عمل لقاح لازم می باشند. اما گاهی محلی که تخمک از آن خارج شده است مسدود می شود و در نتیجه مایع در داخل جسم زرد شروع به جمع شدن می کند و باعث ایجاد کیست می شود.
کیست های عملکردی غیر سرطانی و خوش خیم می باشند و ضرری با خود به همراه ندارند. اما گاهی می توانند علائمی مانند درد لگنی ایجاد کنند. بیشتر این کیست ها بعد از گذشت یک الی دو سیکل قاعدگی خود به خود برطرف می شوند.
کیست‌های پاتولوژیک
این نوع کیست تخمدان به دلیل رشد غیر طبیعی سلول ها به وجود می آیند و ارتباطی به چرخه قاعدگی فرد ندارند. این کیست ها می توانند پیش از یائسگی یا بعد از آن ایجاد شوند. کیست های پاتولوژیک یا از سلول های مناسب برای ایجاد تخمک یا از سلول های پوشاننده قسمت های بیرونی تخمدان استفاده کرده و ایجاد می شوند.
این کیست ها این احتمال را با خود به همراه دارند که بترکند یا بسیار بزرگ شوند و مسیر خون رسانی به تخمدان ها را مسدود کنند. کیست های پاتولوژیک معمولا غیر سرطانی هستند اما تعداد بسیار کمی از آن ها سرطانی می باشند که با جراحی قابل برداشتن و درمان هستند.
لازم به ذکر است که کیست های پاتولوژیک ، را می توان به دو نوع کیست های درموئید و کیست آندومتریوما و غیره تقسیم کرد.
✨ نوع دیگری از کیست تخمدان پلی کیستیک وجود دارد که درمان جراحی ندارد و به علت عدم تعادل همورمونی واختلالات هورمونال بدن می باشد و لذا درمان آن هم درمان مدیکال (دارویی) است و نمی توان از جراحی برای بهبود وضعیت بیمار استفاده کرد.
درمان کیست تخمدان
به طور کلی کیست های تخمدان عملکردی و هموراژیک ، اغلب به خودی خود مرتفع می گردند ؛ اما چنانچه اندازه آن ها ، بزرگ باشد ؛ نه تنها برطرف نخواهد شد ، بلکه از آن جا که ممکن است به مرور زمان رشد کرده و سبب ایجاد درد و ناراحتی گردد ، درمان آن ضرورت خواهد یافت. لازم به ذکر است برخی کیست ها طی 2 الی 3 سیکل قاعدگی ، تداوم می یابند ؛ یا در مواردی پس از یائسگی اتفاق می افتند. این نوع از کیست ها می توانند مبیّن بیماری جدی تری باشند ، در چنین مواردی ممکن است نیاز به نمونه برداری از کیست تخمدان ، الزام یابد ؛ لذا جهت بررسی بیشتر آن ها باید لاپاراسکوپی بر روی بیمار انجام گیرد.
صحبت های دکتر دادگر جراح و متخصص زنان تهران
روش های درمانی
درد ناشی از کیست تخمدان ، بسته به وضعیت بیمار از طریق روش های مختلفی قابل درمان می باشد. به عنوان مثال بعضی از انواع کیست وجود دارند که با مصرف داروهای مسکن و داروهای ضدالتهاب غیراستوئیدی بهبود می یابند. لازم به ذکر است اگرچه متدهای هورمونی ضدبارداری می توانند از رشد کیست های جدید ممانعت به عمل آورند ؛ اما نمی توانند روش درمانی مناسبی برای کیست هایی که در حال حاضر وجود دارند محسوب شوند.
جراحی کیست تخمدان
در برخی موارد ، درمان قطعی کیست های تولید شده در تخمدان مستلزم انجام جراحی می باشد. عمل جراحی ، به برداشت کیست یا برداشت یک یا دو تخمدان می انجامد و غالبا به روش لاپاراسکوپی انجام می شود.
پیشگیری از ابتلا به کیست تخمدان
هیچ روشی جهت جلوگیری از ابتلا به تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد ، اما توجه به تغییرات دوران قاعدگی و انجام آزمایشاتی هم چون سونوگرافی و غیره می تواند به تشخیص زود هنگام آن کمک کند.
برای کیست تخمدان به چه دکتری مراجعه کنیم؟
یکی سوالاتی که ممکن است برای بیماران به وجود آید این است که برای درمان این مشکل به چه پزشکی مراجعه کنند. باید در این خصوص بگویم تنها متخصصان زنان و زایمان می توانند به درمان مشکلات رحم و اندام تناسلی زنانه بپردازند. از همین رو در صورتی که متوجه علائم گفته شده در طول مقاله شدید یا احساس کردید نیاز به مشورت با یک پزشک متخصص در زمینه درمان کیست تخمدان در تهران دارید بهتر است به بهترین متخصص زنان و زایمان شهر محل زندگی خود مراجعه کنید.
آیا درمان کیست تخمدان در دختر مجرد امکان پذیر است ؟
بله ، کیست های تخمدان ، معمولا در دختران باکره علائمی به همراه ندارند ؛ برخی از این کیست ها کوچک بوده و با گذشت زمان و تقریبا پس از 6 ماه برطرف می شوند ؛ اما در مقابل ، برخی دیگر از آن ها دارای اندازه ای بزرگ بوده و به عبارتی پایدار هستند ؛ یعنی گذشت زمان سبب ناپدید شدن آن ها نخواهد شد که بسته به نوع و اندازه آن ، با یکی از روش های فوق قابل درمان خواهند بود.
تاثیر کیست تخمدان در بارداری
وضع آندوکرینولوژی زن در تخمدان پلی کیستیک بهم می خورد و در نتیجه مشکلاتی مانند پر مویی و رشد موهای زائد در بانوان افزایش پیدا می کند. اگر بانوان بارداری مبتلا به این عارضه باشند دچار الیگومنوره می شوند که این باعث می شود حاملگی آن ها دشوار و سخت شود به گونه ای که بیمار حتما باید تحت نظر پزشک باشد. پس در نتیجه می توان گفت باید کیست تخمدان را باید جدی گرفت ، چرا که علاوه بر اختلال شدید هورمونی ، سبب بیماری شبیه دیابت می شود.
