عفونت تخمدان (Oophoritis) به التهاب و عفونت بافت تخمدان‌ها اشاره دارد که می‌تواند به دلیل ورود عوامل عفونی (مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها) رخ دهد. این عفونت‌ها معمولاً بخشی از عفونت‌های لگنی یا عفونت‌های دستگاه تناسلی زنان هستند که به تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ گسترش پیدا می‌کنند.
علل و عوامل عفونت تخمدان
عفونت‌های تخمدان به طور معمول به عنوان بخشی از یک بیماری بزرگ‌تر مانند بیماری التهابی لگن (PID) یا عفونت‌های دستگاه تناسلی رخ می‌دهند. مهم‌ترین علل شامل موارد زیر است:
- عفونت‌های مقاربتی (STIs):
- کلامیدیا و گونوره از شایع‌ترین عفونت‌های مقاربتی هستند که به عفونت‌های لگنی و تخمدانی منجر می‌شوند. این باکتری‌ها از طریق رابطه جنسی منتقل شده و از ناحیه دهانه رحم به تخمدان‌ها گسترش پیدا می‌کنند.
- بیماری التهابی لگن (PID):
- بیماری التهابی لگن یک عفونت جدی و گسترده در اندام‌های تناسلی فوقانی است که معمولاً در اثر عفونت‌های باکتریایی ایجاد می‌شود و می‌تواند تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و رحم را درگیر کند.
- عفونت‌های بعد از جراحی یا زایمان:
- گاهی اوقات پس از انجام جراحی‌های مربوط به دستگاه تناسلی زنان، زایمان یا سقط جنین، عفونت‌هایی ممکن است رخ دهند که به تخمدان‌ها نیز گسترش پیدا کنند.
- عفونت‌های قارچی و ویروسی:
- در موارد نادر، قارچ‌ها یا ویروس‌ها می‌توانند باعث عفونت تخمدان شوند، اگرچه این موارد کمتر رایج هستند.
علائم عفونت تخمدان
عفونت‌های تخمدان معمولاً علائم شدیدی دارند و نیاز به درمان فوری دارند. علائم شایع عبارتند از:
- درد شدید در ناحیه لگن یا شکم: درد معمولاً در یک یا هر دو طرف بدن حس می‌شود و می‌تواند به تدریج شدت یابد.
- تب و لرز: نشانه عفونت سیستمیک و فعال بدن در برابر عفونت.
- ترشحات غیرطبیعی از واژن: ممکن است بوی بد یا رنگ غیرطبیعی داشته باشند.
- درد هنگام رابطه جنسی (دیسپارونیا).
- قاعدگی نامنظم یا خونریزی غیرطبیعی بین دوره‌های قاعدگی.
- درد در هنگام ادرار کردن.
- حالت تهوع و استفراغ.
تشخیص عفونت تخمدان
تشخیص عفونت‌های تخمدان از طریق ترکیبی از روش‌ها انجام می‌شود:
- معاینه فیزیکی و لگنی: پزشک ممکن است نواحی حساس و دردناک را در معاینه لگن پیدا کند.
- آزمایش‌های خونی: افزایش گلبول‌های سفید خون (نشانه عفونت) یا علائم التهابی در خون مشاهده می‌شود.
- آزمایش‌های میکروبیولوژیک: نمونه‌برداری از ترشحات واژن یا دهانه رحم برای شناسایی عوامل عفونی مانند کلامیدیا یا گونوره.
- سونوگرافی لگن: برای بررسی وضعیت تخمدان‌ها و احتمالاً لوله‌های فالوپ و بررسی وجود التهاب، آبسه یا سایر مشکلات.
- لاپاراسکوپی: در موارد شدیدتر ممکن است برای بررسی مستقیم داخل لگن و تخمدان‌ها انجام شود.
درمان عفونت تخمدان
درمان عفونت تخمدان به شدت و علت عفونت بستگی دارد و شامل موارد زیر است:
- آنتی‌بیوتیک‌ها:
- برای درمان عفونت‌های باکتریایی مانند کلامیدیا یا گونوره، آنتی‌بیوتیک‌های تجویزی مورد استفاده قرار می‌گیرند. ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی و خوراکی معمولاً استفاده می‌شود. درمان باید کامل شود تا عفونت به طور کامل برطرف شود و از عوارض جلوگیری شود.
- درمان شریک جنسی:
- اگر عفونت تخمدان ناشی از یک عفونت مقاربتی باشد، درمان شریک جنسی نیز ضروری است تا از بازگشت عفونت جلوگیری شود.
- بستری و درمان تزریقی:
- در موارد شدید که عفونت به سرعت پیشرفت کرده است یا تب بالا و درد شدید وجود دارد، ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان و دریافت آنتی‌بیوتیک‌های وریدی باشد.
- جراحی:
- در موارد نادر، اگر عفونت باعث تشکیل آبسه (تجمع چرک) در تخمدان‌ها شود، ممکن است نیاز به جراحی برای تخلیه آبسه باشد. در موارد شدیدتر، ممکن است برداشتن تخمدان آسیب‌دیده ضروری باشد.
عوارض احتمالی
اگر عفونت تخمدان به درستی درمان نشود یا دیر تشخیص داده شود، ممکن است به عوارض جدی منجر شود:
- ناباروری: عفونت‌های شدید می‌توانند به لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها آسیب بزنند و باعث انسداد لوله‌ها و ناباروری شوند.
- آبسه تخمدانی: در موارد شدید عفونت، آبسه ممکن است تشکیل شود که نیاز به جراحی دارد.
- عفونت سیستمیک: در صورت گسترش عفونت به جریان خون، ممکن است سپتیسمی رخ دهد که یک وضعیت خطرناک برای زندگی است.
پیشگیری
برای جلوگیری از عفونت‌های تخمدان و عوارض ناشی از آن، رعایت موارد زیر توصیه می‌شود:
- استفاده از محافظت جنسی (کاندوم) در هنگام رابطه جنسی برای جلوگیری از انتقال عفونت‌های مقاربتی.
- پیگیری و درمان سریع عفونت‌های مقاربتی.
- معاینات منظم زنان برای تشخیص زودهنگام عفونت‌ها.
