هورمون AMH یا ضد مولر یا آنتی مولرین هورمون نقش مهمی در بیولوژی تولید مثل در مردان و زنان ایفا می‌کند. در اینجا خلاصه‌ای از آنچه در مورد این هورمون می‌دانیم آورده شده است:
1. نقش در توسعه:
- در مردان: AMH توسط سلول‌های سرتولی در بیضه‌ها طی دوره جنینی تولید می‌شود. نقش اصلی آن کمک به عقب‌نشینی مجاری مولر است، که در غیر این صورت به اندام‌های تولید مثل زنانه (مانند رحم و لوله‌های فالوپ) تبدیل می‌شدند. این فرآیند تمایز جنسی مردانه را تضمین می‌کند.
- در زنان: AMH توسط سلول‌های گرانولوزا در تخمدان‌ها، به ویژه در فولیکول‌های کوچک در حال رشد تولید می‌شود. در دوران جنینی نقش خاصی مانند مردان ندارد اما در تنظیم فولیکولوژنز و ذخیره تخمدانی مؤثر است.
2. AMH و سلامت تولید مثل:
- در زنان: AMH به عنوان یک شاخص ذخیره تخمدانی در نظر گرفته می‌شود. سطح AMH می‌تواند نشان دهد که یک زن چه تعداد تخمک باقی‌مانده دارد. سطوح بالاتر نشان دهنده تعداد بیشتر فولیکول‌ها (و تخمک‌ها) است، در حالی که سطوح پایین‌تر ممکن است کاهش ذخیره تخمدانی یا نزدیک شدن به یائسگی را نشان دهد.
- ارزیابی باروری: آنتی مولرین هورمون اغلب برای ارزیابی پاسخ بالقوه یک زن به درمان‌های باروری، به ویژه در تکنولوژی‌های کمک به تولید مثل مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) استفاده می‌شود.
- در مردان: سطح آنتی مولرین هورمون در دوران نوزادی و کودکی بالا است و به تدریج با نزدیک شدن به بلوغ کاهش می‌یابد. این هورمون به صورت غیرمستقیم در تنظیم تولید اسپرم از طریق تأثیر بر توسعه بیضه نقش دارد.
3. کاربردهای بالینی آزمایش AMH:
- ارزیابی باروری: AMH اغلب در زنانی که تحت ارزیابی یا درمان باروری قرار دارند اندازه‌گیری می‌شود. این هورمون به تخمین ذخیره تخمدانی کمک می‌کند اما به طور مستقیم پیش‌بینی نمی‌کند که احتمال بارداری چقدر است.
- تشخیص سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): زنان مبتلا به PCOS اغلب سطوح بالای AMH دارند زیرا تعداد بیشتری از فولیکول‌های کوچک در حال رشد دارند.
- پایش نارسایی زودرس تخمدان: آنتی مولرین هورمون می‌تواند مراحل اولیه نارسایی تخمدان یا یائسگی را تشخیص دهد.
- پیش‌بینی شروع یائسگی: کاهش سطح AMH می‌تواند بینشی در مورد زمان‌بندی یائسگی ارائه دهد.
4. سطح AMH در طول زندگی:
- در زنان: سطح آنتی مولرین هورمون در دوران کودکی نسبتاً پایین است، در دوران بلوغ افزایش می‌یابد، در میانه دهه 20 تا اوایل دهه 30 به اوج می‌رسد و با افزایش سن به تدریج کاهش می‌یابد. در زمان یائسگی، AMH تقریباً غیرقابل تشخیص است.
- در مردان: سطح آنتی مولرین هورمون در دوران کودکی بالا است، زیرا نقش مهمی در توسعه بیضه‌ها ایفا می‌کند، اما با شروع بلوغ کاهش می‌یابد.
5. عوامل مؤثر بر سطح AMH:
- سن: سطح AMH به طور طبیعی با افزایش سن در زنان، به ویژه پس از 35 سالگی کاهش می‌یابد.
- شرایط سلامتی: برخی از شرایط مانند PCOS می‌توانند سطح آنتی مولرین هورمون را افزایش دهند، در حالی که شرایط دیگر مانند نارسایی زودرس تخمدان یا شیمی‌درمانی ممکن است آن را کاهش دهند.
- عوامل سبک زندگی: برخی مطالعات نشان می‌دهند که عوامل سبک زندگی مانند سیگار کشیدن ممکن است سطح آنتی مولرین هورمون را کاهش دهد، اما تحقیقات بیشتری برای تأیید این ارتباطات لازم است.
6. آنتی مولرین هورمون و درمان‌های باروری:
- IVF: سطح AMH به تعیین دوز مناسب داروها برای تحریک تخمدان در درمان‌های IVF کمک می‌کند. زنانی که سطح AMH بالایی دارند اغلب در معرض خطر سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) هستند، در حالی که زنانی که سطح پایین دارند ممکن است پاسخ ضعیفی به تحریک داشته باشند.
- فریز کردن تخمک: آزمایش AMH برای تعیین مناسب بودن یک زن برای فریز کردن تخمک بر اساس ذخیره تخمدانی استفاده می‌شود.
7. محدودیت‌های آزمایش AMH:
- سطح AMH نوسان دارد و در حالی که بینشی در مورد ذخیره تخمدانی ارائه می‌دهد، تصویر کاملی از باروری ارائه نمی‌دهد. عوامل دیگری مانند کیفیت تخمک، سلامت سیستم تولید مثل و عوامل همسر (مانند کیفیت اسپرم) نیز بر نتایج باروری تأثیر می‌گذارند.
8. تحقیقات و کاربردهای آینده:
- تحقیقات مداوم در حال بررسی کاربردهای گسترده‌تر آنتی مولرین هورمون در سلامت تولید مثلی و عمومی است، از جمله نقش آن در پیری، ریسک سرطان و تنظیمات هورمونی گسترده‌تر.
AMH اکنون به عنوان یک ابزار مهم در پزشکی تولید مثل و ارزیابی‌های باروری شناخته می‌شود، اما فقط یکی از بخش‌های یک تصویر بزرگ‌تر در ارزیابی سلامت تولید مثلی است.
