عارضه نادر بارداری مولار که به آن خال هیداتیک نیز گفته می شود ، زمانی است که تخمک بارور شده غیرطبیعی در رحم رشد می کند. در این بارداری ، سلول هایی که باید به جفت تبدیل شوند خیلی زود رشد می کنند و فضایی که در آن جنین به طور طبیعی رشد می کند را اشغال می کنند. ” خال هیداتیک ” توده سلول های پر از مایع می باشد ؛ لازم به ذکر است که تقریبا از هر 1000 بارداری ، یک مورد بارداری مـولار است. برای کسب اطلاعات بیشتر از حاملگی مولار بهتر است مقاله دکتر مژگان السادات دادگر یکی از بهترین جراحان و متخصصان زنان و زایمان تهران را مطالعه کنید.
حاملگی مولار چیست ؟
در فرایند بارداری طبیعی ، تخمک ها به کمک اسپرم بارور خواهند شد و با گذشت 9 ماه به یک جنین کامل تبدیل می گردند. اما در بارداری مولار یا پوچ دیگر این اتفاق رخ نمی دهد و تخمک بارور اشتباها به یک توده گوشتی که مول نامیده می شود ، تبدیل خواهد شد.
در پاسخ به این سوال که علت رخ داد این اتفاق چیست باید بگویم که در واقع مشکلات کروموزومی که در روند لقاح به وجود می آیند ، به عنوان علت حاملگی مول شناخته خواهند شد. موضوع نگران کننده ای که در این خصوص وجود دارد ، یکسان بودن علائم بارداری سالم و مولار در ماه های ابتدایی است. اما بعد از گذشت مدتی ، علائمی رخ می دهند که باعث می شود فرد به این نوع بارداری شک کند و به پزشک مراجعه کند. در صورت مشاهده علائم نیز بهتر است ترس یا نگرانی نداشته باشید و با خونسردی کامل برای دریافت مشاوره و شروع درمان به یک متخصص زنان و زایمان مجرب مراجعه کنید.
انواع بارداری مولار
دو نوع حاملگی مولار وجود دارد ، کامل و ناقص در ادامه به توضیح مختصر هر یک از آن ها خواهیم پرداخت.
- نوع کامل : در بارداری کامل ، بافت جفت غیرطبیعی و متورم است و کیست های پر از مایع تشکیل می دهد. در حاملگی مولار ، هیچ تشکیل بافتی از جنین وجود ندارد. تخمک خالی توسط یک یا دو اسپرم بارور می شود و تمام مؤلفه های ژنتیکی از پدر است. به طوری که کروموزوم مادر از بین می رود یا غیرفعال شده و کروموزوم پدر کپی می شود.
- نوع ناقص : در بارداری مولار ناقص ، ممکن است بافت جفت طبیعی همراه با بافت جفت غیرطبیعی وجود داشته باشد. جنین نیز تشکیل می شود ، اما زنده نمی ماند و در اوایل بارداری سقط می شود. در حاملگی مولار ، کروموزوم مادر باقی می ماند اما پدر دو مجموعه کروموزوم فراهم می کند ؛ در نتیجه ، جنین 69 کروموزوم دارد. این اتفاق ، بیشتر هنگامی رخ می دهد که دو اسپرم تخمک را بارور می کنند و بنابراین یک نسخه اضافی از ژنتیک پدر ایجاد می شود.
مشخصات بارداری مولار کامل و نسبی چگونه است؟
- همانند کیست هایی با مایع
- عدم تشکیل کامل بافت جنین
- وجود بافتی غیر طبیعی و متورم
- تشکیل ساختار جنین و زنده نماندن آن
- در خال هیداتیک نسبی وجود یک بافت طبیعی و یک جفت بافت غیر طبیعی
دلایل دچار شدن به باروری پوچ
این اتفاق گاهی اوقات به دلیل اختلاط در ژنتیک اتفاق می افتد. بیشتر زنان ، صدها هزار تخم حمل می کنند. بعضی تخم ها ممکن است به درستی شکل نگیرند ؛ در چنین مواردی ، معمولا تخم ها جذب بدن می شوند و از کار می افتند. اما هر چند وقت یکبار ، تخمک ناقص ( خالی ) توسط اسپرم بارور شده و در نهایت با ژن های پدر مواجه می شود ، اما ژن های مادر وجود ندارد. این حالت ، می تواند منجر به بارداری مـولار شود. یک اسپرم ناقص ( یا بیش از یک اسپرم ) ممکن است تخمک خوبی را بارور کند ؛ این امر همچنین می تواند باعث ایجاد خال هیداتیک شود. حاملگی مولار می‌تواند به صورت اتفاقی و بدون دخالت ژنتیک هم رخ دهد. در شرایط دیگری هم احتمال بروز این اختلال وجود دارد از جمله:
- حاملگی مولار در سنین نوجوانی یا سنین بالاتر از 45 سال
- داشتن سابقه حاملگی مولار
- کمبود دریافت کاروتن و فولیک اسید
اگرچه کمبود مقدار کاروتن موجود در بدن می‌تواند منجر به بارداری مولار شود، اما مصرف مکمل‌های ویتامین A در دوران بارداری مجاز نیست. زیرا کاروتن نوعی ویتامین A است و افزایش بیش از حد مقدار آن در بدن احتمال آسیب به جنین را در پی دارد. بنابراین، بهتر است مقدار ویتامین A لازم به صورت طبیعی و با رژیم غذایی مناسب تامین شود.
علائم بارداری مولار
بارداری خال هیداتیک ، ابتدا کاملا یک بارداری طبیعی به نظر می رسد ، اما اکثر حاملگی مولار علائم و نشانه های خاص و متفاوت از بارداری طبیعی را نشان می دهند ؛ از جمله خونریزی قهوه ای تیره تا قرمز روشن در سه ماهه اول حاملگی ؛ که این احتمال در خال هیداتیک کامل بیشتر است و ممکن است دارای کیست خوشه ای ( لخته بافت ) باشد.
ضمنا ناگفته نماند که حالت تهوع و استفراغ شدید ، فشار یا درد لگن نیز از دیگر علائم متداول این نوع حاملگی به شمار می روند. لازم به ذکر است که هورمون بارداری توسط جفت ساخته می شود که حالت تهوع و استفراغ ایجاد می کند. در بارداری مولار، ممکن است بافت جفت بیش از حد طبیعی باشد. سطح بالاتر این هورمون ممکن است منجر به حالت تهوع و استفراغ شدیدتری نسبت به بارداری طبیعی می شود. بافت های این نوع از بارداری به خصوص در سه ماهه دوم بارداری ، سریعتر از حد معمول رشد می کنند. ( رشد سریع ، می تواند باعث فشار و درد در لگن شود. ) پزشک متخصص زنان و زایمان در تهران ممکن است علاوه بر علائم فوق ، علائم دیگری مانند کم خونی ، فشار خون بالا ( آهن کم ) ، پره اکلامپسی ، کیست تخمدان ، پرکاری تیروئید را نیز بیابد.
تشخیص بارداری پوچ
گاهی با انجام سونوگرافی در 8 تا 14 هفتگی ، بارداری مولار تشخیص داده می شود. جهت احراز وجود این حاملگی مولار ، عموما پزشک آزمایش خون و اسکن را نیز تجویز می کند. سونوگرافی لگن ، معمولا یک بافت خوشه ای از عروق خونی و بافت را نشان می دهد. پزشک ، ممکن است برای تأیید تشخیص خود ، تصویربرداری ام ار آی و سی تی اسکن را توصیه نماید.
توجه داشته باشید که مقادیر بالای هورمون بارداری در خون ، ممکن است نشانه خال هیداتیک باشد ؛ البته برخی از حاملگی های ممکن است هورمون را افزایش ندهند. باید اشاره داشت که هورمون بارداری بالا ، می تواند ناشی از سایر انواع استاندارد حاملگی باشد ؛ مانند حاملگی دوقلویی. به عبارت دیگر ، پزشک فقط بر اساس سطح هورمون بارداری مولار را تشخیص نمی دهد و باید سایر عوامل را نیز بررسی نماید.
آیا می توان از بارداری مولار پیشگیری کرد؟
در واقع باید بگوییم هیچ راه و روشی برای پیشگیری از حاملگی مولار وجود ندارد. تنها در صورت داشتن سابقه میتوان با اجتناب از بارداری به مدت یک سال احتمال بروز حاملگی پوچ یا مولار را کاهش دهید.
گزینه های درمانی بارداری خال هیداتیک
بارداری مـولار ، نمی تواند به بارداری طبیعی و سالم تبدیل شود ؛ لذا برای جلوگیری از بروز عوارض ناشی از آن ، باید نسبت به درمان حاملگی مولار اقدام گردد. از جمله روش های درمان خال هیداتیک در تهران می توان به موارد ذیل اشاره داشت :
- اتساع و کورتاژ : پزشک ، با گشاد كردن دهانه رحم و خلا پزشکی برای از بین بردن بافت مضر ؛ حاملگی را برطرف می كند.
- داروهای شیمی درمانی : اگر حاملگی مـولار ، به دلیل پتانسیل سرطان ، در گروه پرخطر قرار گیرد یا به هر دلیلی شما را ملزم به رعایت مراقبت های خاص نماید ، ممکن است شما را نیازمند دریافت درمان های شیمی درمانی پس از کورتاژ کند. لازم به ذکر است در صورتی که با گذشت زمان ، سطح هورمون بارداری پایین نیاید ؛ احتمال نیاز به دریافت درمان های شیمی درمانی بیشتر خواهد شد.
- هیسترکتومی : هیسترکتومی یا جراحی برداشتن رحم نیز از دیگر راهکارهای درمان بارداری مـولار می باشد ؛ اما درمان متداول این عارضه محسوب نمی شود و عموما در مواردی که فرد در آینده تصمیم به بارداری نداشته باشد پیشنهاد می گردد.
- برای افراد دارای گروه خونی منفی، دریافت دارویی به نام روگام (RhoGAM) جزو مراحل درمان است. تزریق این دارو به جهت جلوگیری از بروز برخی عوارض احتمالی آنتی‌بادی‌ها صورت می‌گیرد.
مراقبت های بعد از درمان حاملگی مولار
پس از درمان بارداری مولار ، به آزمایش خون و نظارت بیشتری نیاز خواهید داشت. بسیار مهم است که هیچ بافت مولی در رحم باقی نمانده باشد. در موارد نادر ، بافت خال هیداتیک می تواند دوباره رشد کرده و منجر به برخی از انواع سرطان ها شود ؛ لذا فرد باید تا یکسال پس از درمان ، تحت نظر بهترین متخصص زنان و زایمان تهران بوده و سطح هورمون بارداری را بررسی و اسکن کند. در آخر باید اشاره داشت که به علت تست بتا ( HCG ) ، بیمار تا یکسال نباید مجددا باردار شود.
تروفوبلاستیک عارضه احتمالی ناشی از خال هیداتیک
خال هیداتیک ممکن است به ندرت باعث تروفوبلاستیک بارداری (GTN) شود که نوعی سرطان محسوب می‌شود. این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که برخی از بافت‌های بارداری مولار در رحم باقی مانده باشد. تروفوبلاستیک با انجام تست بتا و نشان دادن غیرنرمال بودن سطح hCG و خونریزی مداوم و غیرعادی قابل تشخیص است. این بیماری خطرناک در 99 درصد موارد قابل درمان است. در صورت ابتلا به تروفوبلاستیک دوره درمان طولانی‌تر خواهد‌بود. این دوره درمانی تا شش هفته پس از عادی شدن سطح hCG ادامه خواهد‌داشت. در برخی موارد ممکن است نیاز به عمل هیسترکتومی یا برداشتن رحم باشد.
رابطه جنسی و بارداری پس از حاملگی مولار
پس از دوره درمان و مراقبت، از هر زمان که احساس کنید آمادگی لازم را دارید، مجاز به برقراری ارتباط جنسی هستید. اما توجه کنید که در زمان انجام مراقبت‌ها و آزمایش‌های پس از درمان باید از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده کنید. بهتر است با پزشک خود برای انتخاب روش جلوگیری مناسب خودتان مشورت کنید.
تجربه بارداری مولار به معنی عدم توانایی برای بارداری مجدد نیست و ریسک تجربه دوباره این عارضه تقریبا 1 به 80 است. اما، حساسیت شرایط به وجود آمده ایجاب می‌کند که پیش از تایید پزشک‌تان اقدام به بارداری مجدد نکنید. بهتر است پس از بهبودی کامل وضعیت جسمانی با خیال آسوده‌تر این کار را انجام دهید.
دوره درمان روحی و روانی پس از بارداری مولار
طبیعتا مانند هر بیماری دیگری، حاملگی مولار هم می‌تواند اثرات روحی مخرب را برای بانوان به همراه داشته‌باشد. ممکن است مدتی طول بکشد تا فرد از لحاظ روحی به حالت عادی برگردد. در این زمان، علاوه‌بر درمان دارویی و جسمی لازم است فرد مبتلا از لحاظ روحی در شرایط مناسب قرار گیرد. این در حقیقت نیازمند توجه خانواده و اطرافیان است. اگر در برخی موارد فرد نیاز به مشاوره داشته‌باشد، باید به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کند.
عدد بتا در بارداری مولار نشان دهنده چیست؟
بهتر است بدانید که عدد بتا به طور کلی نشان دهنده بارداری خال هیداتیک و یا یک روش تشخیص نمی باشد. هورمون های HCG بعد از بارور شدن تخمک در خون و ادرار ظاهر می شوند. سطح بتا در یک بارداری کاملا طبیعی به سرعت افرایش می یابد، اما این افزایش سرعت در بارداری مولار بسیار بیشتر از بارداری طبیعی می باشد. در مواردی که شما سابقه حاملگی مولار داشته اید، و تست بتا بیشتر از جدول و عدد بارداری باشد لازم به انجام چندین مرتبه تست عدد بتا در حاملگی مولار می باشد. در صورتی که نوع بارداری در این تست مشخص نشود روش های تشخیص دیگری انجام خواهد شد.
نکته: بتای حاملگی مولار 100000 mIU/ML نشان دهنده رشد تروفوبلاستیک و مشکوک شدن به حاملگی مولار خواهد بود.
زمان مناسب برای مراجعه پزشک در بارداری مولار
تمامی علائم و خونریزی های بارداری نشان دهنده حاملگی مولار نمی باشد. بنابراین در صورت وجود هرگونه علائم بارداری و خونریزی شدید بهتر است سریعا به پزشک مراجعه شود. به هنگام مراجعه بهترین متخصص زنان و زایمان شمال تهران سوالاتی از جمله: زمان شروع و پایان آخرین عادت ماهیانه، بیماری های زمینه ای و ارثی، داروهای مصرفی و سابقه داشتن بارداری مولار و خروج کیست انگوری و موارد دیگری را از شما خواهد پرسید. برای رسیدن به یک نتیجه ای مطلوب و دقیق توصیه می شود، به دقت و به درستی تمامی سوالات پزشک را پاسخ دهید، تا روند درمان شما سریع تر و بهتر انجام شود.
بارداری مولار خطرناکه ؟
این نوع حاملگی خطرناک نیست اما به دلیل مشکلاتی که برای مادر به وجود می آورد باید سریعا تحت درمان قرار گیرد. حاملگی پوچ یک نوع تومور غیر سرطانی و خوش خیم محسوب می شود که در درون رحم رشد کرده و مشکلاتی را برای مادر به وجود می آورد. این مشکلات عبارت اند از : بالا ماندن سطح هورمون بارداری ، بروز بیماری تروفوبلاستیک بارداری ، خونریزی واژینال.
بهتر است در صورت مشاهده علائم سریعا برای درمان به یک متخصص زنان و زایمان مجرب مراجعه فرمایید یا بارداری خود را تحت نظر یک دکتر زنان خوب و خبره آغاز کنید تا مشکلی برایتان به وجود نیاید و دوران باروری خوبی را طی کنید.
آیا بعد از حاملگی مولار بارداری ، سالمی خواهیم داشت؟
بله، بعد از یک حاملگی مولار یا یک شکل نادر و نامعمول از بارداری ، می توان باروری سالمی داشت. این نوع اتفاق به معنای وجود یک توده خالی و بی خطر در بدن است که در زمان تشکیل جنین به جای تشکیل بافت نرم و سلول ها ، خوشه های غیرعادی سلولی را تشکیل می دهد. بعد از چنین مشکلی ، معمولاً پیشنهاد می شود تا مدتی از باردار شدن خودداری کنید تا بقیه بافت‌های غیرعادی از رحمی پاک شوند و سطح هورمون ها به حالت طبیعی برگردد. بر اساس توصیه های پزشکی ، پس از پیشرفت مانع زدایی ، معمولاً پس از گذشت یک یا دو سال ، می توانید سعی کنید باردار شوید و احتمال بارداری سالم وجود دارد. اما با این وجود همواره مهم است که با پزشک خود مشورت کنید و دستورات و توصیه‌های وی را رعایت نمایید.
عوارض بارداری مولار
حاملگی مولار ممکن است به عوارض جدی و پیچیده‌ای منجر شود. در ادامه، چند عارضه کلیدی از جمله زیر را بررسی خواهم کرد:
- هیپرتیروئیدیسم (گردش همزمان بیش از حد هورمون تیروئید در بدن): این عارضه باعث افزایش ضربان قلب ، اضطراب ، لاغری ، لرزش ، خستگی و تهوع می شود.
- ضایعات ریه: بخصوص در حاملگی پوچ تروفوبلاستیک ، ممکن است سلول های غیرعادی تومور به ریه پخش شوند و عوارضی مانند خونریزی ریوی ، سرفه با خون و ضعف تنفسی ایجاد کنند.
- ضایعات کبدی : در بعضی موارد ، توده ایجاد شده ممکن است به کبد گسترش یابد و عوارضی مانند درد شکمی شدید ، تورم کبد ، نارسایی کبدی و تغییرات در سطح آنزیم های کبدی را به همراه داشته باشد.
- خونریزی شدید: این نوع بارداری ممکن است باعث خونریزی شدید در داخل رحم و واژن شود که نیاز به مداخله فوری و جراحی داشته باشد.
- نقص های جنینی: در صورتی که بارداری مولار بیش از چند هفته ادامه یابد، احتمال نقص‌های جنینی مانند ناکامل شکل گیری جنین وجود دارد.
